su tasarufu için neler yapabiliriz 

Yeryüzünün 3'te 2'sinin su olduğunu, ancak bunun sadece yüzde 0.3'ünün içilebilir su olması nedeniyle su kaynaklarının verimli kullanılması gerekiyor.

Dünyada 6 milyar insandan 2 milyarı sağlıklı su içemiyor. Susuzluk yakın zamanda çağın en büyük meselesi olacak. Bugün petrolden kaynaklanan savaşlar, yarın yerini suya bırakacak.

Su kaynaklarımızla gururlanmamıza rağmen Amerika'da kişi başına düşen kullanılabilir su varlığı 18 bin metreküp iken bu miktar ülkemizde bin 400 metreküp civarında.

Bir ülkenin su zengini olabilmesi için kişi başına düşen yıllık su miktarı en az 10 bin metreküp olmalı. Bundan dolayı su israfına karşı duyarlı olmalıyız. Akarken kıymetini bilmediğimiz suyu israf etmemeliyiz.

TEMA'dan su tasarrufu çağrısı!

TEMA vakfı genel müdürü su kıtlığıyla mücadeleye vurgu yaptı..

Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma (TEMA) Vakfı Genel Müdürü Uygar Özesmi, tüm dünyada su kıtlığı ile mücadele sürecine girildiğini belirterek, "Az su ile idare etmeyi ve bunun geri dönüşümünü sağlamak için gerekli sistemi hayata geçirmeyi öğrenmek gerekir" dedi.

Özesmi, suyun, uzun bir süreden beri harcandığını, yanlış yönetildiğini ve fazla kullanıldığını söyledi. Ülkenin "Su Çerçeve Yasası"na ihtiyacı olduğunu ifade eden Özesmi, gittikçe fazlalaşan su tüketiminin, uzun vadede yarattığı sorunların gözden kaçırılmaması gerektiğini belirtti.

Su kıtlığının işaretlerinin her yerde görüldüğüne dikkat çeken Özesmi, bu çerçevede yer altı sularının seviyelerinin düştüğünü, göllerin küçüldüğünü ve sulak alanların yok olduğunu kaydetti. Mühendislerin nehir yataklarından başka havzalara tünellerle su aktarmak gibi hem çevreye zarar verecek hem de fevkalade pahalı çözümler önerdiklerini savunan Özesmi, şunları kaydetti:

"Su sıkıntısı çeken şehirlerde, aynı kısıtlı su kaynağını paylaşmak zorunda kalan şehirlilerle çiftçiler arasındaki rekabet gittikçe fazlalaşmaktadır. Su uğruna savaş olasılığı gittikçe daha fazla yüksek sesle dile getirilmektedir. Türkiye 2030'da su fakiri ülke konumuna gelecektir. Ülke genelinde, tarımda salma sulama yöntemi yerine "damla sulama" yöntemine geçilmesi, su kaynaklarının akılcı kullanımı açısından yarar sağlayacaktır" dedi.

DSİ'nin verilerine göre ülkede tüketilebilir yer üstü ve yer altı su potansiyelinin yılda ortalama toplam 112 milyar metreküp olduğunu bildiren Özesmi, şöyle devam etti:

"Türkiye, kişi başına ortalama bin 500 metreküp ile su azlığı yaşayan bir ülkedir. Türkiye İstatistik Kurumu 2030 yılında ülke nüfusumuzun 100 milyon olacağını öngörmektedir. Mevcut kaynakların tamamının bozulmadan korunduğunu varsaysak bile 2030 yılı için kişi başına düşen kullanılabilir su miktarının bin metreküp/yıl civarında olacağı söylenebilir."

SU TASARRUFU NASIL YAPILIR?
Musluklarımızı, sifonlarımızı, daima bakımlı tutabiliriz. Bozuk olanları hemen onarın. Çünkü saniyede bir damla akan su, yılda 3 metreküplük yani 3 tonluk bir tüketime tekabül eder.

Bulaşık makineleri bir defada ortalama 40 litre su tüketmektedir. Makinelerinizi tam doldurmadan çalıştırmayıp ve kısa programları tercih edebiliriz.

Banyo yerine duşu tercih edebiliriz. Bir duşta ortalama 50 litre su, bir banyoda 150 litre su tüketilir.

Tek bir kişi yılda ortalama 49.140 litre suyu tuvaletlerde tüketir. Sifonun bir kez çekilmesi ile 10 lt su harcanır. Yeni teknolojiler sayesinde standart modellere göre %60 daha az su tüketen klozetler bulunmaktadır.

Rezervuarların boyutunu küçültebiliriz. 12-20 litrelik yerine 6-7 litrelik ve kademeli rezervuarları tercih edebiliriz.

Sifon çekildiğinde suyu renklendirsin ve temizlesin diye tuvalete asılan maddeleri kullanmayalım. Bunlar kanalizasyona karışarak kirliliğe sebep olur.

Traş olurken, ellerimizi yıkarken, dişlerimizi fırçalarken, bulaşıkları sabunlarken açık bırakılan musluk, dakikada yaklaşık 15-20 litre suyun boşa akmasına sebep olur.Bu işleri yaparken musluğu ihtiyacımız olduğu kadar açalım.

İçme suyu dışındaki suları birkaç kez kullanmaya çalışabiliriz. Sebze ve meyve yıkadığınız suyla çiçekleri ve bahçeleri sulayabilir, temizlik yapabiliriz.

Evde kullanılan temizlik malzemeleri, atık sularla birlikte nehirlere karışır. İçinde fosfat bulunmayan ve suda ayrışabilen temizlik ürünlerini kullanabiliriz. Temizlikte sıvı sabun, toz sabun gibi doğal esaslı olanları tercih edebiliriz. (Hem doğaya zarar vermez hem de daha az suyla durulanabilir.) Diğer kimyasal deterjanların (petrol türevi temizleyiciler) doğal ortam için sakıncılarının yanı sıra bol suyla durulanmaları gerekir.

Otomobilimizi ve balkonlarınızı hortumla yıkamak yerine silerek veya kova ve sünger kullanarak temizleyebiliriz. Hortumla yıkama, yaklaşık 550 litre su kullanımı demektir.

Su basmasını engellemek için evden çıkarken ana vanayı kapatmak iyi bir tedbirdir.

Çamaşır suyu, atık maddelerin ayrılıp çözülmesini sağlayan yararlı bakterileri öldürür. Çamaşır suyunu olabildiğince az kullanalım.

Kapı önü, balkon, teras gibi yerlerin temizliğinde hortumla su tutmak yerine süpürge kullanabiliriz.

Bahçe sulamak için, buharlaşmanın az olduğu sabah ya da akşamüstü saatlerini tercih edebiliriz.

Her gün sebzeleri elde yıkamak yerine, su dolu bir kapta yıkarsanız, çok daha az su tüketirsiniz. 4 kişilik aile bu yöntemle yılda 18 ton su kurtarabilir.

4 kişilik bir ailenin günlük bulaşığını elde yıkarsanız 84-126 litre su kullanırsınız. Oysa bulaşık makinesi aynı bulaşığı 12 litre su ile yıkar. Bir yılda 26-40 ton su tasarrufu sağlar.

Diş fırçalarken ve tıraş olurken kullanmadığımız halde açık bıraktığımız su gideri yılda kişi başına ortalama 12 tondur. 4 kişilik ailede 48 tondur.

Daha kısa duş alın. 5 dakikalık bir duşta 60 litre su harcarsınız. 4 kişilik ailenin her bir ferdi duş süresini 1 dakika azaltsa, 18 ton su kurtarılır.

Duş başlığınızı değiştirin. Yeni model, suyu daha iyi bir şekilde püskürten ekonomik duş başlıklarından alın. Böylece daha az su ile daha tazyikli bir duş alırsınız.

Muslukları tamir ettirin. Her saniye bir damla su akıtan musluk yılda 1 ton su harcar. 1.5 litrelik bir pet şişeyi su ile doldurarak sifonunuzun içine yerleştirin. Sadece bu basit önlemle bile yılda 2 ton su tasarruf edersiniz.

Sifonu gereksiz yere çekmeyin. 4 kişilik bir ailenin her bir ferdi, sifonu günde bir kez amaç dışında çekerse, yılda 16 ton su harcamış olur.

Çamaşır makinesini ekonomik kullanın. Bir çamaşır makinesi tek çalıştırmada 176 litre su harcar. Makineyi tam doldurmadan çalıştırmayın. Makinenizi haftada bir kez bile daha az çalıştırırsanız yılda 9 ton su kurtarırsınız.

Alarm! Su tasarruf rehberi
Günlük Hayatımızda Pratik Tasarruf Yöntemleri

Mutfak:

Evde harcanan suyun yüzde 10’u mutfakta kullanılır. Pişirme, temizleme, yıkama ve içme amaçlı su kullanımında birkaç noktaya dikkat ederek harcamanızı kısabilirsiniz.

• Sebze ve meyvelerinizi akar suyun altında yıkamak yerine, bir kabın içinde yıkayın. Yıkama sularını daha sonra çiçeklerinizi sulamak için tekrar kullanın.
• Ispanak, semizotu, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeleri ayıkladıktan sonra ilk yıkama suyuna sirke koyarsanız daha kolay temizlenir.
• Elde bulaşık yıkarken mümkün olan en az miktarda deterjan kullanın. Daha az deterjanı durulamak daha kolaydır. Deterjan yerine doğal yeşil sabun kullanırsanız balıklar ve diğer deniz canlıları daha da memnun olur.
• Suyu boşa akıtmayın.
• Sadece ihtiyacınız olduğu kadar su ısıtın. Böylece elektrik ve gaz masrafından da kısabilirsiniz.
• Musluğun altına yıkadığınız tabakları üst üste koyduktan sonra durulamaya başlayın. Daha az suyla temizleyebilirsiniz.
• Elde yıkadığınızda, bulaşık durulama suyunuzu biriktirip tuvaletlere dökmek için kullanabilirsiniz.
• Bulaşık makinenizi tamamen dolduğunda çalıştırın.
• Sebze haşlarken üstlerini kapatacak kadar su kullanın ve tencerenin kapağını kapalı tutun. Hem sebzeleriniz daha çabuk pişer, hem de enerji tasarrufu yapabilirsiniz.
• Makarna ve sebze haşlama sularını dökmeyin, çorbalarınızda kullanabilirsiniz.
• Donmuş yiyeceklerin buzu çözülsün diye akar suyun altına tutmayın. Kullanmadan bir gece önce buzdolabında çözülmeye bırakın. Daha sağlıklı bir yolu tercih etmiş olursunuz.
• Sıcak su borularını yalıtkan malzemeyle kaplayın. Boruların ısınmasını beklerken musluğu açıp suyu ziyan etmemiş olursunuz.
• Sıcak su tertibatınızda termostat ayarının çok yüksek olmamasına özen gösterin. Aşırı derecede ısınmış suyu soğuk suyla ılıtmaya çalışmak israftır.

Çamaşır:

Evde harcadığımız suyun yüzde 15-20’si çamaşır yıkamak için kullanılır. Çamaşır için sadece sadece su değil, enerji ve deterjan da harcanır.

• Çamaşır makinenizi tamamen dolduğunda çalıştırın. Bu şekilde, her yıkamada 10 litreye kadar su tasarruf edebilirsiniz.
• Elde çamaşır yıkarken aynı suda önce beyazları; sonra renklileri yıkayabilirsiniz.
• Çamaşırdan arta kalan suyu yerleri silmek veya tuvaletinize dökmek için kullanabilirsiniz.

Banyo:

Evde en çok su banyoda harcanır. Günlük harcamamızın yüzde 40’ı banyodadır.

• Banyoda su tasarrufunun en kolay yolu suyu tasarruflu kullanan duş başlığı ve sifon taktırmaktır. 6 dakika duş yaptığınızda, tasarruflu duş başlığıyla her banyoda 50 litreye kadar daha az su harcamış olursunuz.
• Banyo suyunun ısınmasını beklerken suyu bir kovaya doldurun.
• Yıkanacağınız zaman küveti doldurmayı değil, duş yapmayı tercih edin.
• Küvette yıkanmak isterseniz sadece yarısını doldurun.
• Küvetinizi, suyun sıcaklığını kontrol ederek doldurun. Sıcak suyu sonradan ılıtmak su ziyanına yol açar.
• Banyo suyunuzun akıp gitmesine izin vermeyin. Bu suyu araba yıkamak veya tuvalete dökmek için kullanabilirsiniz.
• Daha kısa süre duş yapın. Yıkanma sürenizi sabunlanma, yıkanma ve durulanma ile sınırlayın. Tuvaletinizi çöp kutusu gibi kullanarak elinize geçenleri atmayın. Gereksiz yere sifonu çekmeyin.
• Dişlerinizi fırçalarken, yüzünüzü yıkarken suyu akar vaziyette bırakmayın. Bu şekilde günde 6 litreye kadar sudan tasarruf edebilirsiniz.
• Tıraş bıçağınızı akar suyun altında değil, bir tas suyun içinde durulayın.

Musluklar
• Musluklarınız su damlatıyorsa mutlaka tamir ettirin. Damlayan musluklar günde 30-200 litre suyun ziyan olmasına sebep olur.
• Musluklarınızın altına suyun birikebileceği kaplar koyun.

Bahçe:

• Bahçenizi, çiçeklerinizi sulamak için günün serin saatlerini seçin. Sabah ve akşam gün batımı daha iyi zamanlardır. Öğle sıcağında sularsanız, buharlaşma ile suyun büyük bölümünü kaybetmiş olursunuz.
• Çiçeklerinizi sularken kaldırımları değil, sadece çiçekleri sulayacağınız şekilde hareket edin.
• Yaşadığınız yerin iklimine uygun, yerli bitkileri ekin. Yerli bitkiler daha az su ve daha az bakım ile büyüyebilir.
• Kaldırım ve yerleri suyla yıkamak yerine çalı süpürgesiyle süpürün.
• Kurak zamanlarda bahçenize veya balkonunuza kuşların su içip banyo yapabileceği kaplar koyabilirsiniz.
• Arabanızı yıkamayın, nemli bezlerle silerek temizleyin.

Yağmur suyu

• Yağmur suyunu biriktirecek büyük su tankları büyük tasarruf sağlayabilir. Yağmur suyu özellikle bahçe sulamak ve araba yıkamak için kullanılabilir.
• Bu tür bir su tankı için yeriniz yoksa yağmur veya kar yağdığında kovalara, leğenlere su biriktirebilirsiniz.
• Su kıtlığı çeken ülkelerde yağmur suyu biriktirilerek evin su tertibatına dahil edilebilmektedir.

Mekanik-Teknik Tasarruf Yöntemleri :

Lavabo muslukları su tasarrufu 
Mekanik, Tasarruf, Sıhhi Tesisat

Su sarfiyatları bina işletiminde kontrol altında tutulması konuları arasında yer alır. Yaz ve kış aylarının kurak geçmesi, barajların su seviyelerinin düşmesi ve bu nedenlerden dolayı su dağıtımı yapan firmaların çeşitli tedbirler alması ve işletmlerinde kendi içlerinde tedbirler almasına neden oluyor. Küresel ısınma ve kuraklıkla mücadeledede yer alan bu duruma, işletmelerin su tüketimlerini azaltarak katkıda bulunmalarını umuyoruz.
Bir çok tedbirler arasında yer alan lavabo armatürleri su sarfiyatları ile ilgili araştırmamızı yayınlıyoruz.

Lavabo armatürleri w.c. lerde çok sık kullanılan su açma kapama sistemidir. Bu nedenle armatür arızalarının çoğunu mekanizmalarının aşınmalarından dolayı su damlamalarını oluşturur. Musluklardan damlayan su saatte ortalama 12 lt suyun boşa akması demektir, hemen onarımı gereklidir. Her kullanımda açık bırakılan musluklardan dakikada yaklaşık 15-20 lt su tüketimi olur. Normal bir işletmede günde yaklaşık 1000 kez bu armatürler kullanılır. Ortalama sadece lavabo armatürlerinden kullanılmadan boşa akan su 2000 m3‘ü bulur.
Zaman ayarlı armatürler, fotoselli armatürler kullanılarak su tasarrufu yapmak mümkündür. Armatürleriniz mix veya volanlı ise ara musluklarından, armatürlere gelen suyun basıncını ve hızını düşürerek çeşitli önlemlerde alınabilir.

Pisuvar su tasarrufu, deşarj Sistemleri 
Mekanik, Tasarruf, Sağlık, Sıhhi Tesisat, Temizlik

Pisuvarların deşarj sistemi kullanım suyunun uygun tüketimi, tasarruf sağlaması ve sağlığa uygun halde olması gereklidir. Suyun deşarj edilmesi sistemlere göre farklılıklar gösterir. W.c. lerde uygun konforun sağlanabilmesi ve sağlığa uygun koşulların oluşturulması işletimlerin sorumluluğu altındadır.

Genelikle kullanılan sistemler;

- Devamlı deşarj sistemi
Bu sistem tesisata bağlı bir muslukla ayarlanabilen, boru ile pisuvarın üst kısmına bağlı, devamlı pisuvara su deşarj edilen sistemdir. Suyun devamlı pisuvara akmasının ve sık kullanılmayan yerlerde ve özellikle işletmelerin kapalı olduğu gece, hafta sonu ve tatil günlerinde devamlı deşarj halinde olacağından, kullanım suyunu boşa sarfetme durumları oluşur. Muslukla kontrol edildiği için debi ayarsızlıklarıda meydana gelir. Sık kulanılan yerlerde ayar debisi az olduğunda, sağlığa uygun ve su tasarrufu koşulları pek oluşmaz.
Dakikada 1 pisuvardan, 1 lt su deşarj edildiğinde gece ve hafta sonu kullanım suyunu boşa sarfetme analizlerini aşağıda çıkarılmıştır;

Orta bir işletmede 40 pisuvar olduğunu hesaplarsak yaklaşık 12.000.000 lt senede kullanılmayan su sarfiyatı oluşur.
- Elektronik, pnömatik, ayak ve el ile kumandalı sistemler
Bu sistemde pisuvar kullanımdan sonra su deşarj edilen sistemdir. Devamlı deşarj sistemine göre az kullanılan yerlerde su tasarrufu açısından daha uygundur. İşletmelerin kapalı olduğu günlerde su deşarjı olmayacağından su tasarrufu sağlanır. Kullanımdan sonra deşarj edilmediğinde sağlığa uygun koşul oluşmaz.
- Fotoselli deşarj sistemleri
Bu sistem kullanımdan sonra hareket sensörü devreyi tamamlamsıyla, selonid vananın açılması ile su deşarjı yapılan sistemdir. Zaman ve su debi kontrolu ayarları yapılarak gereğinden fazla deşarjın ve az deşarjın kontrolu yapılabilir. İşletmelerin kapalı olduğu günlerde su deşarjı olmayacağından su tasarrufu sağlanır.Az ve sık kullanılan yerlerde su tasarrufu ve sağlığa uygun deşarj yapılır.
Yaz ve kış aylarının kurak geçmesi, barajların su seviyelerinin düşmesi ve bu nedenlerden dolayı su dağıtımı yapan firmaların çeşitli tedbirler alması ve işletmlerinde kendi içlerinde tedbirler almasına neden oluyor. Küresel ısınma ve kuraklıkla mücadeledede yer alan bu duruma, işletmelerin su tüketimlerini azaltarak katkıda bulunmalarını umuyoruz.

Rezervuar suyu tasarrufu 
Mekanik, Tasarruf, Sıhhi Tesisat

Su sarfiyatları bina işletiminde kontrol altında tutulması konuları arasında yer alır. Yaz ve kış aylarının kurak geçmesi, barajların su seviyelerinin düşmesi ve bu nedenlerden dolayı su dağıtımı yapan firmaların çeşitli tedbirler alması ve işletmlerinde kendi içlerinde tedbirler almasına neden oluyor. Küresel ısınma ve kuraklıkla mücadeledede yer alan bu duruma, işletmelerin su tüketim bedellerini azaltarak katkıda bulunmalarını umuyoruz.
Bir çok tedbirler arasında yer alan w.c. rezervuarlarının su sarfiyatları ile ilgili araştırmamızı yayınlıyoruz.

W.c. lerde klozet rezervuarları, genellikle 9 lt dir. İki basmalı sistem ile 6 ile 9 lt arasında seçenekleri bulunur. Küçük düğmeye basımla 6 lt, büyük düğmeye basımda 9 lt su boşalır. Bazı sistemlerde 2-3 lt su ile temizlenecek durumda ise düğmeye ikinci basışta su kesilir, böylelikle % 70’ e varan tasarruf sağlanır. Rezervuarların su doldurma mekanizmasındaki aşınmalar ve ayarsızlık, şamandıra contaları aşınmaları ve kirlenmesi durumunda su dolumu tamalandıktan sonra rezervuar suyu kesilmediğinden su taşmadan klozete akar. Kapama diyaframları aşınmaları ve kirlenmeleri durumunda su boşaltma borusundan klozete akar. Bu akan sular dakikada 1 lt ortalaması alınırsa günde 1440 lt’ ye ulaşır. Ortalama 4 rezervuarın su sızdırdığını düşünürsek yılda 2102 m3 yani 50×20x2 büyüklüğündeki bir olimpik yüzme havuzunun (2112 m3) su ile doldurulmasıdır. Sistemin korunması için bakım gereklidir.Alttan doldurma sistemlerinin bazılarında rezervuar su sızdırıyorsa belli bir noktaya inene kadar su girişine mani olur, belli bir noktadan itibaren su girişi açılıp, kaçağı ikaz eder. Sisteminizde tek basmalı rezervuar varsa şamandıra topunu ayarlayıp, su tüketimini azaltmak mümkündür. W.c. tesisatlarına su sayacı monte edilerek günlük haftalık su tüketimeleri analizleri yapılabilir.

Isıtma ve soğutma sistemlerinin işletme basınç kontrolu 
Mekanik, Tasarruf, Sıhhi Tesisat

Isıtma ve soğutma sistemlerinin sağlıklı işlemesi ve ekipmanlarında oluşabilecek arızaları önlemek için işletme su basınçlarının normal seviyede tutulması önemlidir. Kontrol altında tutmak için çeşitli yöntemler yardır. Su basınçları monemetrelerden kontrol edilip, basınç düşük ise yeterli basınça getirmek için sisteme su basılması gereklidir. Su basma genellikle sistemin dönüş kolektörüne kullanım suyu tesisatı ile hattındaki vana açılarak kollektördeki manometre gözlemlenerek istenilen basınça getirilinceye kadar su basılır. Olabilecek su basınç düşüşlerinde anında müdahale gereklidir. Bunun için çok sık kontrol edilmesi gereklidir. Bunun önüne geçmek için kullanım suyu bağlantı hattına basınç yükseltici monte edilir, istenilen basınç ayarlanarak yapılabilir veya depolu otomatik su basma sistemi monte edilerek sistem normal işletme basıncında tutulabilir.

Basınç Yükselticili sistem:
Kullanım suyu tesisatı vanadan sonra hatta basınç yükseltici konulup, ayarlanarak sisteme su basılır.

Depolu su basma sistemi:
Kullanım suyu tesisatı depoya şamandıra kontrollü dolum yapar. Basınç prosestatı sayesinde basınç düşümünde depoya bağlı pompa ile su sisteme basılır.

Su tüketimini analizlerini yapmak, sistemin sağlıklı işlemesi ve su tasarrufu için hatta su sayacı bağlanmasında yarar vardır. Günlük su sayaç değerleri alınarak su tüketimlerini kontrol altına alınabilir, yüksek su tüketimlerinde sistemin kaçak kontrolu yapılıp, kaçak tespiti yapılabilir.Bu tespitler sonucu genellikle otomatik hava atma sistemleri, emniyet ventillleri, ek bağlantı yerleri, tamirlerde v.s. olabilecek su tüketimleri diye sıralayabiliriz.